Standard
W leczeniu przywiedzenia przodostopia istotną i znaczącą rolę odgrywa wiek dziecka. Im leczenie zacznie się szybciej, tym lepiej.
Form leczenia przywiedzenie przodostopia jest wiele. Wszystkie one zależne są od stopnia zaawansowania wady oraz możliwości uzyskania biernej korekcji stopy. Lekarze na świecie podejmują więc różne decyzje dotyczące leczenia od obserwacji przez gipsowanie do stosowania specjalnych ortez.
Nasz zespół wprowadził (i wprowadza) pewien standard leczenia przywiedzenia przodostopia oparty na badaniach przeprowadzanych nieustannie oraz na obserwacji pacjentów i ich wyników leczenia.
„Twoje dziecko jest idealne,
my musimy tylko wyprostować jego małe stopy.”
Dr Ignacy V. Ponseti

Wiek ma znaczenie
W leczeniu przywiedzenia przodostopia wiek dziecka w chwili rozpoczęcia leczenia odgrywa znaczenie – im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym lepsze rezultaty się osiąga. Głównym założeniem leczenia jest doprowadzenie stopy do normalnego wyglądu oraz pełnej funkcjonalności przed rozpoczęciem samodzielnego chodzenia.

UNFO
Standardem leczenia przywiedzenia przodostopia dla dzieci od urodzenia do ok. 8-10 miesiąca życia jest zastosowanie specjalnej ortezy UNFO (Universal Neonatal Foot Orthosis), którą z powodzeniem wprowadziliśmy w leczeniu małych pacjentów.
Głównym czynnikiem decydującym o jej zastosowaniu jest długość stopy dziecka w chwili rozpoczęcia leczenia. 7-8 cm to optymalna długość stopy.
UNFO to nowa orteza zaprojektowana do korekcji oraz utrzymania korekcji przywiedzenia przodostopia. Dzięki zastosowaniu 3 punktów nacisku z możliwością zwiększania nacisku stopniowo ponad szczyt deformacji od strony bocznej, leczenie nią daje fantastyczne efekty w krótkim czasie.
Przed zastosowaniem ortezy UNFO, dziecko przechodzi pełną ortopedyczno-fizjoterapeutyczną kwalifikację u wykwalifikowanego specjalisty (listę specjalistów przeszkolonych oraz upoważnionych do kwalifikacji dziecka do zastosowania w leczeniu ortezy UNFO znajdziesz na dole strony).
Orteza UNFO zastępuje nam 3 elementy „tradycyjnej” terapii, którą zastosujemy u dzieci po 6 miesiącu życia: gipsowanie, użycie szyny derotacyjnej Mitchella oraz fizjoterapię. Wszystko to skupia orteza UNFO. Jej specyficzna budowa zapewnia wyśmienite i szybko dostrzegalne efekty leczenia.
Leczenie ortezą UNFO trwa 14-16 tygodni i przebiega wg ścisłego protokołu, który rodzice pacjenta otrzymują w czasie kwalifikacji do zastosowania ortezy. Zastosowanie go jest konieczne w leczeniu i daje doskonałe rezultaty leczenia. Zaniechanie stosowania UNFO wg protokołu prowadzi do braku efektów leczenia i pogorszenia stanu stopy.
Orteza UNFO stosowana jest wg określonego protokołu czasowego, Zastosowanie ortezy UNFO znacząco skraca proces leczenia (16 tygodni vs 2 lata) i zmniejsza jego koszt: zakładanie opatrunków gipsowych w celu korekcji wymaga wizyt w poradni ortopedycznej co tydzień, co pociąga za sobą koszt finansowy i czasowy, a szyna derotacyjna powinna być używana do 2 roku życia.
Samo zastosowanie ortezy jest bezbolesne i bezproblemowe dla dziecka oraz łatwe w użyciu przez rodziców. Pozawala na zachowanie codziennej higieny dziecka (normalne kąpiele), łatwą ocenę stanu skóry stopy i szybką reakcję na pojawiające się problemy, które nie są duże i poważne.

Jeśli nie UNFO to co?
Jeśli dziecko jest za duże na zastosowanie ortezy UNFO ze względu na długość stopy i wiek, standardem leczenia dzieci starszych jest zastosowanie seryjnego gipsowania, a następnie szyny derotacyjnej Mitchella do 2 roku życia.
Efekt leczenia przy użyciu opatrunków gipsowych jest bardzo dobry, sam zaś gips nie ogranicza dzieci w rozwoju. Szyna derotacyjna Mitchella użyta po serii opatrunków gipsowych służy do utrzymania korekcji stopy i stosowana jest do 2 r.ż. przez określoną protokołem ilość godzin.
W leczeniu przywiedzenia przodostopia konserwatywną metodą, czyli opatrunkami gipsowymi, gipsy zmieniane są co tydzień, a ich ilość zależy od stopnia sztywności wady oraz możliwości uzyskania biernej korekcji. W zależności od wieku dziecka zakładamy dwa rodzaje gipsu: gips długi (od palców do pachwiny z kolanem zgiętym pod kątem 90 stopni, jak w leczeniu stopy końsko-szpotawej) lub gips krótki (od palców pod kolano). Czy ów gips ogranicza dzieci w rozwoju? Absolutnie nie! Co więcej: dzieci w założonym gipsie funkcjonują poprawnie i znajdują wiele sposobów na poruszanie się. Często obawy rodziców o „unieruchomienie” dziecka stają się bezzasadne. Optymalnie jest zakończyć leczenie opatrunkami gipsowymi, gdy dziecko samodzielnie zaczyna chodzić. Z reguły następuje to w okolicach 12-14 miesiąca życia. Do tego czasu podejmujemy się leczenia tą formą terapii. Dlaczego? Dlatego, żeby nie ograniczać dziecka poruszania się.
Po skorygowaniu przywiedzenia przodostopia zastosowana zostaje szyna derotacyjna Mitchella do 2 roku życia w wymiarze 10-12 godzin na dobę jako kluczowy sprzęt do utrzymania korekcji stopy. Wielu rodzicom może się wydawać, że szyna derotacyjna ograniczy ich dzieci i będzie dla nich obciążeniem. Stanowczo zaprzeczamy tym obawom – jeśli szyna derotacyjna jest dobrze dopasowana i ustawiona, nie przysparza dziecku kłopotów w jej użytkowaniu. Nie powoduje także opóźnień motorycznych, ponieważ z zasady zastosowana jest w czasie snu nocnego (minimum 10 godzin ciągiem) + w czasie drzemek w ciągu dnia. Jeśli dziecko nie sypia w dzień, 10 godzin jest minimalnym okresem jej stosowania, co zazwyczaj zapewnia sen nocny.

Gips musi być zakładany przez wykwalifikowany zespół specjalistów, do których zalicza się lekarz ortopeda oraz technik gipsowania. Tylko takie połączenie daje prawidłowe rezultaty w leczeniu. Gipsowanie przez niewprawiony zespół może skutkować powikłaniami w postaci uszkodzenia skóry, nerwów oraz stworzenia dodatkowych deformacji, jeśli gips założony jest zbyt ciasno i nieprawidłowo.

Martwy punkt
Jeśli z jakiegoś powodu leczenie przywiedzenia przodostopia nie nastąpiło w odpowiednim czasie, wpadamy w „martwy punkt” terapeutyczny, który związany jest z fizjologicznym rozwojem kończyn dolnych, co zdecydowanie utrudnia podjęcie właściwych kroków terapeutycznych. Mamy bowiem do czynienia z różnego rodzaju zmianami torsyjnymi kończyn dolnych, rozwojem stawów biodrowych, kolan, które często implikują ustawienie stopy w czasie chodu. W okresie tym, którego intensywna faza trwa niemal do 5 roku życia, nie ma dobrych i optymalnych form terapii. Możemy działać tylko doraźnie, czekając na moment, w którym będziemy w stanie ocenić realny problem związany z narządem ruchu i zastosować odpowiednie środki.

To nie jest leczenie!
Zakładanie butów na odwót – prawego na lewą stopę oraz lewego na prawą – nie jest prawidłowym leczeniem przywiedzenia przodostopia. Udowodniono, że zakładanie butów na odwrót prowadzi do dużo trudniejszej w leczeniu deformacji zwanej hallux valgus, czyli paluch koślawy. Operacje palucha koślawego oraz jego rehabilitacja są dużo trudniejsze niż leczenie przywiedzenia przodostopia.
Specjaliści w leczeniu
Nasi specjaliści są gruntownie przeszkoleni w diagnozowaniu oraz leczeniu przywiedzenia przodostopia. Stosują adekwatne, ujednolicone i zgodne z wiedzą medyczną środki diagnostyczne oraz terapeutyczne, by móc z pełnym sukcesem leczyć Twoje dziecko i dobierać jak najwłaściwsze sposoby terapii.

Piotr Kostrzębski
Mgr Fizjoterapii
Prywatna Praktyka
Fizjoterapii Klinicznej
ul. Albańska 8
60-123 Poznań

Żaneta Kieszkowska
Mgr Fizjoterapii
Centrum Medyczne
GOLDENMED
ul. Odkryta 4
03-140 Warszawa

Jacek Kąpiński
Lekarz
Centrum Medyczne
MD Clinic Praga
ul.Św. Wincentego 14
03-505 Warszawa

Monika Jarczewska
Technik ortopeda/ Technik gipsowania
Sklep medyczny
Orthokids.pl
ul. Grodkowska 8/30
01-461 Warszawa
UNFO – efekty terapii


Źródła:
1. Bleck E.: „Metatarsus adductus: Classification and Relationship to outcomes of treatment” (1983)
2. Hunziker U.A. et al.: „Neonatal metatarsus adductus, joint mobility, axis and rotation of the lower extremity in preterm and term children 0-5 years of age.” (1988)
3. Castellano B. et al.: „Metatarsus adductus.”
4. Marshall N. et al.: „The identification and appraisal of assessment tools used to evaluate metatarsus adductus: a systematic review of their measurement properties.”
5. Wan S. C.: „Metatarsus adductus and skewfoot deformity.”
6. Herzenberg E. J. et al.: „Resistand metatarsus adductus: prospective randomized trial of casting versus orthosis.”
7. Agnew P.S.: „Metatarsus adductus (Midfoot Adduction).”
8. Li Y. et al.: „Reverse-shoe wearing method for treating toe-in gait in children can lead to hallux valgus.”
9. Panski A. et al.: „Universal neonatal foot orthotics – a novel treatment of infantile metatarsus adductus.”
10. Freedman D. et al.: „Novel device for nonsurgical correction of rigid forefoot adduction in children.”
Zdjęcia:
1. Filip Mroz
2. UNFO: własne
3. Gips: własne
4. Szyna i buty Mitchella: własne
5. Photo by AYOUB AALLAGUI on Unsplash
6. Buty